అజయ్ పెదవులపై చిరునవ్వు ‘ గొప్ప రాజవంశానికి ప్రతినిధి ‘ అన్న కామెంట్ మంత్రం
లా పనిచేసింది . నిజానికి అతడి బలం, బలహీనత---రెండూ ఈ భావన
లో నే ఇమిడి ఉన్నాయి . అతడి సంస్కారానికి , సంకుచిత మనస్తత్వానికి royal blood అన్న భావనే మూలం .
అన్న విక్రం నుండి మంచి గుణాలు పుణికి పుచ్చుకు న్నాడు . జాత్యహంకారం తో
మొండిగా,
బండ గా తయారయినాడు .
ఇంతలో రూపా దేవి వచ్చింది . భార్య గా పరిచయం చేశాడు . పేరుకు తగ్గట్లే ఆమె
చాలా అందం గా ఉంది . చదువు, సంస్కారం ఉన్న మనిషి లా అనిపించింది . ఈ బండరాముడికి, దొండపండు లాంటి రూపా
దేవికి జత ఎలా కుదిరిందా ? అని జస్వంత్ ఆశ్చర్యపోయాడు . “ ...... సతి నిస్సందేహం గా దురాచారమే . ఈ
అభిప్రాయం ఎవరూ కా ద న లేరు . రాజస్థాన్
లో ముఖ్యంగా రాజకుటుంబాలలో ఇదో ఆచారం గా పాటించే వారు . మీరు అన్నట్లు ఇది చరిత్ర చెప్పే సత్యం . ఒక
స్త్రీ సజీవం గా భర్త చితి లో కాలిపోవటం హృదయ విదారక సంఘటన . అయినా ఇది ఆచారం .
పురాణ కాలం లోనే ఈ ఆచారం పాటించినట్లు
సాక్ష్యాలు ఉన్నాయి . శాప కారణం గా పాండు
రాజు మరణిస్తే
అతడి మరణానికి కారణమైన మాద్రి భర్త తో
సహగమనం చేసింది . కొడుకుల బాధ్యత తీసుకున్న కుంతి ఆ ప్రయత్నం మానుకుంది . ఈ సంఘటన వల్ల మనకు
తెలిసింది ------సతి’
స్త్రీలందరూ విధిగా పాటించవలసిన ఆచారం కాదు . వారి వ్యక్తిగత నిర్ణయం పైనే
ఆధారపడిన విధి విధానం ..... మా కుటుంబ స్త్రీ ల విషయం లోనూ వారి నిర్ణయం తో నే
రెండు సహగమనాలు జరిగాయి . ఎవరూ వారిని సహగమనం చేయమని ఒత్తిడి చేయ లేదు . భర్త
ఎడబాటు భరించలేక , బ్రతుకు భారం మోయలేక వారా సాహసం చేశారు . ఆపాలని మా వంతు
ప్రయత్నం త్రికరణశుద్ధిగా శుద్ధిగా చేశాం
. వారు ససేమిరా వినలేదు . సహగమనం చేస్తానన్న స్త్రీ సతీత్వం గౌరవించాలి గనుక
నిస్సహాయ పరిస్థతి లో వారి సహగమనాన్ని అంగీకరించాము . ఇలాంటి సంంఘటనలు చరిత్ర లో
చాల ఉన్నాయి . ... ఇప్పుడు మీరేమంటారు ? సతి సదాచారమా / దురాచారమా ? సతి ఈ
రెండింటి లో ఏదైనా కావచ్చు ; కానీ----ఈ ఇద్దరి స్త్రీల సాహసాన్ని , సతీత్వాన్ని
గౌరవించాలా లేదా ? .....అందుకే మా ఇంటి ఇలవేల్పు ఐశ్వర్యా దేవికి స్మారక మందిరం నిర్మించాము .
దేవతలా ఆరాధిస్తున్నాము. ఆచారం, సంప్రదాయం అన్నవి చాలా సున్నితమైన అంశాలు . ప్రజల
మనోభావాలు,
నమ్మకాల తో ముడిపడి ఉంటాయి . జాగ్రత్త అవసరం “.
విద్యాధరి డైరీ లో ఊపిరి పోసుకున్న అజయ్, తను చూస్తున్న అజయ్
---- ఇద్దరి లో చాలా తేడా ఉంది . కాలం, వయసు, లోకానుభవం అతడి లో
ఊహించని మార్పుకు కారణ మైనాయి . భార్య
రూపాదేవి ప్రభావం అతడి పై తప్పక ఉంది ఉంటుంది . ఆమె కట్టి పడవేసే సౌందర్యం ,
సంస్కారం,
అనురాగం , అతడి వ్యక్తిత్వం పై చెరగని ముద్రలు వేశాయి . అతడి లో ‘ మనిషి ‘ రూపా
దేవి చెక్కిన శిల్పమే .
“ మీ సునిశిత దృష్టికి , విశ్లేషణ కు నా హృదయ పూర్వక అభినందనలు . సతి పై మీ
అభిప్రాయం చాలా విలక్షణం గా ఉంది . మీరు
మనఃస్ఫూర్తిగా , నిస్సంకోచం గా నిజాలే మాట్లాడారు . మీ అభిప్రాయాలకు పాఠకుల నుండి
మంచి స్పందనే వస్తుంది . “ ... క్షణం ఆగాడు “ చదువు, సంస్కారం, అభ్యుదయ భావాలు ఉన్న
రూపా దేవి గారి అభిప్రాయం కూడా తెలుసుకోవటం కూడా నాకు చాల ముఖ్యం . సతి’ పై మీ అభిప్రాయం ఏమిటి
రూపా దేవి గారూ “? జస్వంత్ రూపాదేవి ని
కుతూహలం గా చూశాడు .
“ మీ అభిప్రాయమే నా అభిప్రాయం . సతి, స్త్రీ కి నాటి సమాజం విధించిన మరణ శిక్ష
. కిరాతక చర్య . ఈ చర్య లో పురుషాధిక్యం , అహంకారం స్పష్టం గా కనిపిస్తాయి . “
“రూపా ! సతి ని సమాజం స్త్రీలపై విధించలేదు . సూచించింది .”
“అదే --ఎందుకని ? భర్త చనిపోయినంత
మాత్రాన భార్య కు ఇక జీవితం ఉండదా ?
తెలిసో,
తెలియకో ,భర్త చనిపోయాడన్న దుఃఖం తో నో
ఆమె సహగమనం చేయాలనీ పట్టుబడితే
ఆచారం,
సతీత్వమంటూ నిర్దాక్షిణ్యం గా ఆమెను చితిపై
కూర్చోబెడతారా ? మంచి మాటలతో
ధైర్యం చెప్పి , వెన్ను తట్టి ఆ ప్రయత్నం మానిపించాలి కదా “?
“ అలాంటి ప్రయత్నాలు జరిగాయనడానికి మా కుటుంబమే సాక్ష్యం అని నీకు తెలుసు . మా
వదిన సహగమనం చేస్తానని పట్టుబడితే మేమెంత గా చెప్పి చూశామో నీకు తెలుసుగా ? అమ్మ
ప్రాధేయపడింది . విజయ్ కాళ్ళు పట్టుకునేంత పని చేశాడు . ఊరి పెద్దలు చెప్పి
చూశారు. ఫలితం లేకపోయింది . ఆమె సహగమనం ఎవరూ ఆపలేకపోయారు . బ్రతుకు మీద ఆశ
లేనివారికి ఎవరు ఎన్ని చెప్పినా ఏం ప్రయోజనం ?” అజయ్ భారంగా నిట్టూర్చాడు.
వారి వాదోపవాదాలు చాలా అర్థవంతం గా ఉన్నాయనిపించింది .జస్వంత్ కు . కుతూహలం గా
వారిద్దరినీ చూడసాగాడు .
రూపా దేవి కాసేపు మౌనం గా ఉండిపోయింది . ఆలోచనల వలయం లో చిక్కుకు పోయింది . ...”
తప్పు కేవలం మనుషుల్లోనే లేదు ; ఆనాటి వ్యవస్థలొనూ ఉంది . అప్పటి స్త్రీలు
చాలామంది ఇంటికి ,ఇంటి బాధ్యతలకు పరిమితమై పోయే వారు . స్వేచ్చ లేదు, స్వతంత్రం గా
ఆలోచించలేక పోయేవారు . పెద్దగా చదువు కునే అవకాశాలు లేవు . కారణం—నాటి పితృ
వ్యవస్థ .తండ్రి మాట కాదనలేరు . అతడు చెప్పిందే శాసనం . పెళ్లి తర్వాత ప్రతి
విషయానికి భర్త పై ఆధార పడాలి . వారి ఊహలు, ఊపిరి, ఉనికి భర్తలే . అందుకే
భర్త మరణం,
ముఖ్యంగా చిన్న వయసులో వారిని క్రుంగ దీసేది . భవిష్యత్తు అయోమయం గా అనిపించేది .
వారిని వికృతం గా మార్చి వెలిసే వారు . శుభకార్యాల్లో వారి ఉనికి అశుభం . ...
చనువుగా , ధైర్యం గా నలుగురిలో కలిసిమెలిసి తిరగ లేరు . అలా ప్రతిక్షణం తమ వైధవ్యం
గుర్తుచేసుకుంటూ బాధ పడే కన్నా భర్త తో సహగమనం చేస్తే శాశ్వత విముక్తి అని భావించేవారు .”
రూపా దేవి విశ్లేషణ జస్వంత్ కు నచ్చింది . ఆమె ఆలోచనలో రీజనింగ్ ఉంది
అనిపించింది.” నువ్వు చెప్పినవన్నీ వాస్తవాలే. మగమహారాజుల అహంకారం. వారి పైచేయి
ఆనాటి ఆడవాళ్ళను అన్ని విధాలా బలిపశువును చేశాయి . కానీ—ఆచారాల స్వభావం
నిర్ణయించడానికి కొన్ని పరిస్థితులలో సంధర్భం కాలమానం అవుతుంది . సంధర్భం మారితే
ఆచారాల రూపురేఖలు కూడా మారిపోతాయి .
సతి ని దురాచారం అనను గాని మా కుటుంబం లో జరిగిన రెండు సహగమనాల తీరును బట్టి చూస్తే
ఆ రెండూ ఉదాత్త సంఘటనలు అని చెప్పవచ్చు . ఈ మాట నేను కాదు, జస్వంత్ జీ అన్నారు.”
అజయ్ ఆలోచనా సరళి, మాట తీరు జస్వంత్ నే కాదు రూపా దేవి ని కూడా
ఆశ్చర్య పరచాయి . అజయ్ లో ఇంత మనిషి
ఉన్నాడా అనిపించింది .
“మీ పరిశీలన బాగుంది . ప్రతి సంఘటనకు ఒక సంధర్భం తప్పక ఉంటుంది .
సంధర్భం మారితే సంఘటన రూపురేఖలు కూడా మారిపోతాయి . ఆచారాలు కూడా అంతే . పురుషాధిక్యం, నాటి సామాజిక
పరిస్థితులే కాకుండా మూఢ నమ్మకాలు సతిని దురాచారం గా మార్చి వేశాయి . చనిపోయిన
భర్త తో భార్య సహగమనం చేస్తే ఆమె కుటుంబానికి శుభం జరుగుతుందని ఓ గుడ్డి నమ్మకం ఆ
కాలం లో ఉండేది . అందుకే భర్త పోయిన ఆడవారిని సహగమనం చేయమని ఆమె కుటుంబ సభ్యులే
ఆమెను బలవంతం చేసేవారు . వేధించేవారు . కనుక మీ కుటుంబ దృష్టి లో సతి మరపురాని, మరిచిపోలేని సంగటన.
మూఢనమ్మకాలు పాటించే వారి విషయం లో అదొక కిరాతక చర్య . జస్వంత్ మరోసారి అజయ్ ను
మునగ చెట్టు ఎక్కించాడు . అజయ్ మొహం లో
సంతోషం చిందులు వేసింది .
జస్వంత్ జీ నాదొక సందేహం . --- మీరే తీర్చాలి. భర్త పోయిన స్త్రీ కి సతి
విధించి నట్లు భార్య పోయిన భర్తకు ఏ పరిమితులు హద్దులు విధించలేదే --- సారీ !
సూచించలేదే ?” భర్తను ఓరకంటి తో చూస్తూ అంది రూపా దేవి.
అజయ్ భార్యను గుర్రుగా చూశాడు . వారిని చూసి జస్వంత్ నవ్వాడు .
“ మీరే చెప్పండి ! మగవారికి
మినహాయింపులు –ఆడవారికి ఆంక్షలా ? ఇదెక్కడి న్యాయం “? ఆమె స్వరం లో అల్లరి, చిలిపితనం. జస్వంత్
పెదవులపై మళ్ళీ చిరునవ్వు . “ ఈ ఇంటర్వ్యూ
ప్రధాన లక్ష్యం ఇలా
ఎందుకు జరిగింది –అందుకు కారణాలేమిటి అని చర్చించటమే .......ఇలా ఎందుకు లేదు, ఇలా ఎందుకు ఉండకూడదు
అన్న అంశాలు మన చర్చ పరిధి లో లేవు . మనం సతికి సంబంధించిన అంశాల పై మాట్లాడుకుంటే
బాగుంటుంది . ...ఎనీవే ! మీ ఇద్దరి ఆలోచనలు , అభిప్రాయాలు చాలా విలక్షణం గా
ఉన్నాయి . నేను ఆశించిన దానికన్నా మన చర్చ చాలా బాగా జరిగింది . అజయ్ జీ ఆలోచనా
సరళి,
మీ అభ్యుదయ భావాలు , క్రిటికల్ అప్రోచ్ నా
ఆర్టికల్ ను బాగా ఎలివేట్ చేశాయి .
I am extremely happy . “
****************************************