క్షంతవ్యులు – Part 16
చాప్టర్ 39
ఇంటికి తీసుకొచ్చేసింది యశో, కాలుకి బదులు ఒక ధృడ‌మైన కర్ర చేతికి లభించింది. అయినా దాని అవసరం కూడా అట్టే కలుగలేదు. యశో నా వెంట ఛాయలా వుండేది. నీడకూడా అప్పుడప్పుడూ మనకు కనబడదు. కాని యశో అలా కాదు. కొన్నాళ్లు పోయిన తర్వాత కూర్చొని నడుపుకోవడానికి వీలున్న ఒక కుర్చీకొంది. అందులో కూర్చుని ఇంట్లో తిరిగేవాడిని. సాయం సమయాల్లో బయటకు తీసుకెళ్తానంటే నేనే వద్దనేవాడిని, అభిమానంతో సిగ్గుతో హృద‌యం దహించుకుపోయేది. కుంటివాడిని కుర్చీలో కూర్చోబెట్టుకుని తీసుకువెళ్తూంటే లోకులేమనుకుంటారు. అప్పుడప్పుడు వెన్నెల రాత్రుల్లో నిద్రావస్తలో వున్న కాశీనగరంలో గంగ ఒడ్డుకు వెళ్లినప్పుడు గడిపిన వెన్నెల రాత్రులు జ్ఞ‌ప్తికి వచ్చేవి. వాటికీ వీటికీ ఎంత తేడావుంది. నయనాలతో నవ్వుతూ నన్ను లేవదీయండీ . అన్న ఆ యశోకీ కుర్చీతోసుకుపోతున్న ఈమెకీ ఎంత బేధముంది. తామరతూడుల్లాంటి ఈమె చేతులను చూసి తన్మయుడైన ఆ వ్యక్తికీ ఈ నిరర్ధకుడికి ఎంత వ్యత్యాసముంది? యశో బయటికి ఉత్సాహంగానే కనబడింది. ఆమె నన్ను ఒంటరిగా ఎప్పుడూ విడవలేదు. అయినా అప్పుడప్పుడు హఠాత్తుగా ఆమె కళ్ల నీళ్లు నిండడం నేను చూచాను. నేను చూడకుండా వుండాలని ముఖం పక్కకు తిప్పుకొనో, లేక వంటసాకు చెప్పో లోపలికి వెళ్లిపోయేది.
డాక్టరుగారితో ఆస్పత్రి పరిచయం మేము వదులుకోలేదు. ఆయన చాలా తరచుగా మా ఇంటికి వచ్చేవారు.. ఎంతో హుషారుగా వుండేవారు. యశోని ఎంతో సులభంగా నవ్వించగలిగేవారు. ఆ విద్య నాకు సుతరామూ చేతకాదు. మనస్ఫూర్తిగా ఆమె నవ్వుతూంటే నేను ఎంతో ఆనందించేవాడిని.
“ప్రమీలనుకూడా ఇలాగే నవ్వించేవారా డాక్టరుగారూ?” అంది యశో ఒకసారి.
“నేను నవ్వించటం కాదు యశో, ప్రమీల నన్ను నవ్వించేది. మేమిద్దరమూ పుట్టబోయే కొడుకుకి ఏ పేరు పెట్టాలా అని చాలా మాట్లాడుకునేవాళ్లం. ఎన్ని పేర్లు చేప్పినా ఆమెకు నచ్చలేదు. ఒక రాత్రి హఠాత్తుగా నిద్రలేపి స్వరూప్ బాబూ. మీఅబ్బాయికి పెట్టాల్సిన పేరు నాకు ఇప్పుడు తట్టింది, బాదల్, “ అంది.
‘‘ప్రమీలకు నాకు పూర్వజన్మ సంబంధం యేదో వుండివుంటుంది డాక్టరుగారు, ఒక రాత్రి నాకు కూడా హఠాత్తుగా ఈ పేరు తట్టింది. అది చాలా కాలం క్రితం, అప్పుడు నేను ఎవరినైతే ప్రేమిస్తానో వారికి ఆపేరు పెట్టాలనుకున్నాను. అది వీరికి పెట్టాను. ఇదంతా విచిత్రంగా వుంది,’’ అంది యశో వివర్ణ వదనంతో.
‘‘పూర్వ జన్మమా, పునర్జన్మమా ఇదంతా ఒక పెద్ద భ్రాంతి యశో. ఇలాంటి పిచ్చినమ్మకాలకు తావివ్వకు. ఒకే పేరు ఇరువురికి పెట్టడంలో ఆశ్చర్యమేమీలేదు,’’ అన్నారాయన నవ్వుతూ.
యశో మాట్లాడలేదు, మౌనంగా వుండిపోయింది. డాక్టరుగారు అనేకసార్లు నా కాలిని పరీక్షించడానికి ఆసుపత్రికి కూడా తీసుకెళ్లేవారు. చాలా పరీక్షలు చేసేవారు.
“నువ్వు రామంబాబుని కలకత్తాకు తీసుకెళ్ళు యశో,“అన్నారు ఒకసారి ఆయన.
‘‘స్థలం మార్పుకోసం అయితే ముస్సోరీ తీసుకెళ్తాను,” అంది యశో.
నా గుండెల్లో రాయిపడింది, ప్రస్తుతం నేను వారిద్దరిని కలవడం అనుచితం.
‘‘నేను మిమల్ని కలకత్తా వైద్యం కోసం వెళ్లమంటున్నాను. డాక్టర్ గంగూలిగారు నాకు బాగా తెలుస, ఆయనకి ఉత్తరం రాసి ఇస్తాను. ఒక ఆపరేషన్ చేస్తే ఇప్పటికంటె కొంచెం కాలు కుదుట బడుతుంది. పూర్తిగా నయం కావడం కష్టం, కానీ ఎంచెప్పగలం, మెడికల్ మిరకల్స్ జరుగుతుంటాయి అప్పుడప్పుడు. అయినా దానిక్కావల్సిన కావాల్సిన సదుపాయాలు ఇక్కడ లేవు,’’ అన్నారు.
‘‘మీకు శతకోటి నమస్కారాలు డాక్టరుగారు ఇంత సువార్త నా జీవితంలో నేను వినలేదు. మీకు మేము జీవితాంతం కృత‌జ్ఞులంగా వుంటాము. ఇప్పుడే ఆ ఉత్తరం రాసి ఇవ్వండి. రేపే బయలుదేరి వెళ్తాం. ఇన్నాళ్లు ఇది చెప్పలేదేమీ మీరు!’’ అంది యశో చేతులు జోడించి.
“నిర్ధారణగా తెలిసేవరకూ చెప్పి మీలో అనవసరంగా ఆశలుపెంచదలచుకోలేదు. డాక్టర్ గంగూలీకి ఉత్తరం రాసి మీ కేస్ హిస్టరీతోపాటు రేపు ఇస్తాను,’’ అన్నారు.
ఇక ఆ రోజల్లా యశో సంతోషం పట్టలేక పోయింది. ఎప్పుడూ నేను ఆమెను అంత సంతోషంగా చూడలేదు. ఒక చక్కని పాట నేను అడక్కుండానే పాడి వినిపించింది. ఒక చిన్న నృత్యం కూడా చేసింది. అది అయిపోయిన తర్వాత నా మెడ చుట్టూ చేతులు వేసి, “బాదల్ బాబూ” అంది.
“కాలు బాగుపడుతుందని డాక్టరుగారు చెప్పలేదు యశో, నువ్వు పొరబడుతున్నావు,”అన్నాను..
“మెడికల్ మిరకల్స్ జరుగుతుంటాయి అప్పుడప్పుడు అని చెప్పేరు, చెవుడేమైనా వచ్చిందా మీకు. పోనీ పూర్తిగా కాకపోయినా ఇంతకంటె మెరుగు పడుతుందిగా, నాకదే చాలు. మీకది చాలదా, కొంచెం కొంచెమైనా నడవగలుగుతారు. అయినా ఒంటరిగా మిమ్మల్ని ఎప్పుడూ నడవనివ్వను...నేను ఎల్లవేళలా మీకు తోడుగా వుంటాను, నక్షత్రకురాలిగా, సరేనా,” అంది హుషారుగా.
మరునాడే యశో నన్ను కలకత్తా తోలుకెళ్లింది. డాక్టర్ గంగూలిగారు నాకాలికి సరికొత్త ఆపరేషన్ చేసి యశో ఆశ మరింతపెంచారు. మూడు మాసాలు అయన ఆస్పత్రిలో సేవలుపొంది, నా కుడి కాలు నిలదొక్కు కుని, ఓ ఉదయం నేను కాశీ రైల్వే ప్లాట్ఫారం మీద ‘వాకర్తో’ నడుస్తుంటే, ఆరోజుని ప్రతి ఏటా 'శుభోదయం' గా జరుప నిశ్చయించింది యశో. ఇదంతా మానవమాత్రమా అనిపించిండి నాకా రోజంతా.
అలసి సొలసి వుండటం చేత ఆ రాత్రి యశో వెంటనే నిద్రపోయింది కానీ, చాలాసేపటివరకు నాకు నిద్రపట్టలేదు. వేర్వేరు ఆలోచనలు గుమిగూడి నా మెదడులో ప్రవేశించాయి.
యశో కనబర్చిన సంతోషం నన్ను కదిలించింది. మరుగుపడ్డ ఆలోచనలు తిరిగి మస్తిష్కంలో ప్రవేశించాయి. అడవి కాచిన వెన్నెల లాగ ఆమె జీవితం గడిచిపోతోంది; ఇరవైఆరు సంవత్సరాలు నిండబోతున్నాయి. ఇన్నాళ్లు ఈమె తన అందమూ యవ్వనమూ నాకోసం వృధా చేసింది. ఒక్కసారి కూడా ఆమె నాకా విషయం జ్ఞాప‌కం చెయ్యలేదు. నన్ను పల్లెత్తు మాటకూడా అనలేదు. యశోని చూస్తూంటే ఇంత వయస్సుందని ఎవ్వరూ అనుకోరు. ఆమె అందం చెక్కుచెదరకుండా వుంది. అదే రూపం, అదే విగ్రహం, అదే తీరు, అదే తెన్ను, అంతా అలాగే వుంది. ఆమె సౌందర్యం చూపరులను దిగ్భ్రాంతుల్ని చేస్తుంది. అది దేశ కాల మానాలకు అతీతం కామోసు! ప్ర‌కృతి విరుద్దంగా ఇది అంతా జీవితాంతం వరకూ వృధా అయి చివరకు స్మశానవాటికలో బూడిద అయిపోవలసిందేనా? ఈ ఆలోచనాధోరణిలో హఠాత్తుగా ఎన్నడూరాని ఒక తలంపు నాకు స్ఫురించింది.
తప్పు చెయ్యకుండా దైవం ఎవరినీ శిక్షించడని ఒక సారి లఖియా అంది. నా విషయంలో కూడా అది నిజమేనేమో. వివాహం కాకుండా నేను, యశో కలసి ఇంతకాలం వుండటమే నేను కుంటివాడి నవడానికి కారణమేమో? నా మీద ఆగ్రహించి ఆయన అలా చేశాడేమో? ఇప్పుడైనా తప్పు సరిదిద్దుకుంటే భవిష్యత్తులోనైనా సుఖపడగలమేమో? ఆ ఆలోచన కలిగిన వెంటనే మనస్సులో అంతర్యుద్దం ప్రారంభమయింది. అవును యశోని నేనెందుకు వివాహం చేసుకోకూడదు .అందువల్ల కలిగే నష్టమేమిటి? అయితే సుశీ సంగతి ఏమిటి? నా జీవితం నా యిష్టం వచ్చినట్లు చేసుకోవచ్చు, కాని యశో జీవితాన్ని నాశనం చేసే అధికారం నాకు లేదు. జీవితాంతం వివాహం చేసుకోకూడదనే నిశ్చయం నాలో వుంటే యశోకి నామీద మమత ఏర్పడక మునుపే నా నిర్నయం గురించి తనకు చెప్పివుండాల్సింది. అది వీలుపడకపోయినా మొదటిసారి విడిచిని తరువాత, తిరిగి ఆమెను వెతుక్కుంటూ ఆశ్రమం వెళ్లటం వలన నేను తనకి తెలియ పరచిందేమిటి? ఆమెకు మొదట వుత్తరం రాసింది నేనే. మాటవరసకని నన్ను అక్కడకు రమ్మని రాస్తే అది పురస్కరించుకుని పరుగు పెట్టాను. మాసిపోయిన మమకారాన్ని చిగురింపచేశాను. ఆమె జీవితం నాశనంచేశాను. ఇంతకాలం అందరికి శ్రీరంగ నీతులు చెప్తూ నేను యశో జేవితంతో చెలగాట మాడుతున్నాను. నా హహిపోక్రసి యశో గుర్తించకుండా ఉంటుందా? అయినా ఆమె కెందుకింత ప్రేమ గౌరవం నామీద. ఇంత జరిగిన తర్వాత ఇంకా సుశీ సాకు చెప్పి ఈమెకు అన్యాయం చేయటం చాలాతప్పు.
హఠాత్తుగా లఖియా అన్న మాట జ్ఞాపకమొచ్చింది, "మిమ్మలిని జీవచ్చవం చేసిన మీ అమర ప్రేమ మీ ఊహే కాకపోతే అక్కడికక్కడే గుండె పగిలి శశిని ఎప్పుడో పరలోకంలో జేరేవారు". బహుశా అదీ నిజమే కావచ్చు. లఖియా ఇంతలో ఎంత ఎదిగింది! సరళ కూడా అంది ఒకసారి, ‘‘అధికారం వుంది కదా అని తప్పులేకుండా ఎవరినీ శిక్షించకండి". అది నిజమే, అందరినీ నేను ఇలాగే కష్టపెడుతూ వచ్చాను. యశో ఒక అపూర్వ స్త్రీ అని లఖియా అంటుందెప్పుడూ. ‘అవును’ అది అక్షరాల నిజం. ఇంకెవరైనా అయితే నన్ను ఏనాడో కాలదన్ని వుండేవారు. నేను యశోని వివాహం చేసుకోవాలనే ఆమె అభిప్రాయమని చాలాకాలం క్రితమే గ్రహించాను. స్వర్గంలోవున్న సుశీ కూడా నన్ను అర్ధం చేసుకుంటుంది. అవును ఎందుకు అర్ధం చేసుకోదు? నేను కష్టపడటం, ఇతరులను ఆమె గురించి కష్టపెట్టడం, ఆమె సహించదు. నా ప్రస్తుత పరిస్థితికి ఆమె ఆత్మ ఎంత బాధపడుతోందో. కానీ,యశో వంటి స్త్రీ నాకు లభించినందుకు ఆమె చాలా సంతోషిస్తుంది. సుశీ చనిపోయి ఇన్నేళ్లయినా ఎంతో స్పష్టంగా ఆమె ముఖాన్ని వూహించుకోగలిగాను. భయపడుతూ ఆమె కళ్లలోకి చూశాను. వాటిలో క్రోధమే లేదు. మందలింపు లేదు, మమకారంతో మిళితమైన మందహాసం వుంది.
ప్రమీల గురించి కూడా ఆలోచించాను. ఆమె కథవిని యశో అనిన మాటలు జ్ఞ‌ప్తికి వచ్చాయి. యశోకి పిల్లలంటే ఎంతో ఆపేక్ష. ప్రమీల తనకు పిల్లలు పుట్టరని తెలిసి పరలోకంలోకి పోయింది. ఆ వెలితి గురించి యశో చాలాకాలంగా ఆలోచిస్తున్నట్లు కనబడింది. ప్రమీల వృత్తాంతం దానిని తిరగతోడింది. యశో తన జీవితాన్ని పునరావలోకించుకొని ఇదే నాకు శరణ్యమా అని అనుకుందేమో? అదీ కాక ప్రమీల తన పుట్టబోయే బిడ్డకి బాదల్ అని నామకరణం చేద్దామనుకుందని యశో తెలుసుకుని ఏమనుకుంది? వారిద్దరూ గత జీవితంలో సవతులనుకుందా? అక్క చెళ్లెలనుకుందా? ఎందుకో నాకు భయం వేసింది. యశో స్వభావం నాకు తెలుసు. ఆమె ఆవేశాలకీ వుత్తేజితాలకీ సులభంగా లోనైపోతుంది. నన్ను నిస్సహాయుడిగా వదిలి ఎక్కడికీ వెళ్లదనే నమ్మకం నాకు వుంది. అయినా ఆమె నాకోసం ఇంత త్యాగం చేసినప్పుడు ఆమె వాంఛని తీర్చనంత కృత‌ఘ్నుడినా?
తన భుజస్కందాల మీద మోస్తూన్న నేను ఆమెకు ఏమీ కాదనే ఆమె హృదయరోదన వినలేని చెవిటివాడి నయ్యాను నేను! ఇక తటపటాయించించి లాభంలేదు. నిజంగా నేనే బాదల్ బాబు నైతే యశోకి తప్పక చెందాల్సిందే. దీనికి తిరుగు లేదు.
అప్పుడు ఆ నవ్య దృష్టితో యశో కేసి చూసాను.
ఎప్పటిలాగే అలవాటు ప్రకారం నా మంచం పక్కన వేరొక మంచంపై పడుకునివుంది. సన్నటి ఆ ఎర్రలైటు కాంతిలో ఆమె ముఖం ఎంతో ప్రశాంతంగా కనబడింది. ఎంత అందంగా వుంది. ఇంతకాలమూ నన్నావరించిన మానసిక మసక తొలగి, మొదటిసారిగా యశోని పొందాలనే వాంఛ కలిగింది.
ఇంకా నన్నునేను ఆపుకో లేక పోయాను.
“అమ్మీ,”' అని మెల్లగా పిలిచాను.
పిలుపు చెవిని బడిన వెంటనే వులిక్కిపడి లేచి కూర్చుంది.
‘‘ఏం కావాలి,’’ అంది నిద్రమత్తులో తెరిచీ తెరవని కళ్లతో .
‘‘యశో నా పక్కకురా,’’ అన్నాను కాస్త జరిగి చోటు చేస్తూ.
“అరె పన్నెండయింది. మీరింకా నిద్రపోనేలేదా,’’ అంటూ ఆశ్చర్యపడుతూ నా పక్కమీద కూర్చుంది
‘‘ఇంత సేపూ ఆలోచించి ఓ నిర్ణయానికొచ్చాను అమ్మీ, అది నీకు చెప్పాలని నిద్రలేపాను,” అన్నాను.
‘‘గమ్మున చెప్పండదేమిటొ, నిద్రొస్తోంది,’’ అంది.
ఎలా చెప్పాలో తెలియదు.
‘‘నీ చేతులిలా వున్నాయేమిటి? నీ కుడిచెయ్యి ఇలా వుందేమిటి?’’ అన్నాను ఆమె చేతుల్ని నా చేతుల్లోకి తీసుగుని.
“వయసు మీరడంలేదూ, అవి అలాగే కూర్చుంటాయా చెప్పండి పనీ పాట లేక , అయినా ఇంకా నేనేమీ పదహారేళ్ల పరికిణీని కాదు. ఇది చెప్పడానికా నా నిద్ర పాడుచేశారు,” అంది యశో నవ్వి.
ఆ మాటలు వెళ్లి తిన్నగా నా హృద‌యంలో గుచ్చుకున్నాయి. నిజమే యశో పగలల్లా ఏదో చేస్తూనే వుంటుంది. ఆమె చిన్నపిల్ల కాదు అదీ నిజమే.
“అయితే ఇప్పుడు నీ వయస్సెంత చెప్పు అమ్మీ,’’ అన్నాను.
‘‘స్త్రీల వయస్సెంతని వారిని అడగకూడదని మీకు తెలియదా. అయినా నా ఉత్తరం బట్టి పట్టేరుగా, అక్కడనించి లెక్కలేసుకోండి, నేనింక పడు కుంటాను,”’ అని లేవబోయింది.
“కాదు యశో . అసలు సంగతి చెప్పలేదు. ఎలా చెప్పాలో తెలియటంలేదు. నాకెందుకోగాని మనమిద్దరం ఇంత కాలం వివాహం చేసుకోకుండా వుండటం వల్లే ఇలా జరిగిందనీ అనిపిస్తూంది,’’ అన్నాను తన చెయ్యి పట్టుకుని ఆపుతూ.
యశో శరీరం వక్కసారి వణకినట్లనిపించింది. ఆ మసక కాంతిలోకూడా ఆమె ముఖం వెలవెల పోవటం నాకు కనబడింది.
‘‘అలాంటి ఆలోచించన వద్దని చెప్పాను కదూ,’’ అంది.
“చెప్పేది పూర్తిగా విను. నన్నుపెళ్లి చేసుకుంటావా అమ్మీ,’’ అని అడిగాను.
యశో మొహంలోని తెలుపు పోయి సింధూరం ప్రవేశించింది.
“చెప్పు యశో. నీ మనసులోని మాట చెప్పు,” అన్నాను.
“మీకు తెలుసు కదా. మీది కానిది నావద్ద ఏమీ లేదని, మీరు ఏమి చేయమన్నా చేస్తాను. కాని నాకోసం మీరేమీ చేయవద్దు. నేను ఇలాగ జీవితాంతం వరకూ వుండిపోగలను. నాకు ఇంకేమీ అక్కరలేదు. నేను కష్టపడుతున్నాననే వుద్దేశంతో మీరేమీ చేయకండి,’’ అంది.
‘‘అయితే వివాహం చేసుకోకుండా నీ దేహాన్ని నాకివ్వగలవా?” అన్నాను తన చెయ్యి నొక్కుతూ.
అప్పుడు యశో ముఖాన్ని తన శరీరంలోని రక్తమంతా వచ్చి ఎర్రబరచగా, ఆమె నుదుట కుంకుమ మాయమయిందనిపించింది నాకు.. సిగ్గుతో ఆమె శరీరం దహించుపోతున్నట్లు కనబడింది.
“మీరు కావాలన్నదేమీ కాదనను, కానీ అది ధర్మవిరుద్దమేమో మీరే ఆలోచించండి,” అంది ముఖం పూర్తిగా క్రిందికి దించుగుని.
ఆమె పరిస్థితి చూసి నేను సిగ్గుతో కుంగిపోయాను. ఆ ప్రశ్న వేసి నేను యశోని అవమానించాను. ఆమెవంటి స్త్రీని అడుగాల్సిన ప్రశ్నా ఇది? నేను ఎప్పుడూ ఇంతే, ప్రతిసారి ఇలాంటి తప్పుడు మాటలనే మాట్లాడుతుంటాను.
“యశో అలాంటి ప్రశ్న వేసినందుకు క్షమించి నన్ను భర్తగా స్వీకరించగలవా?”అన్నాను.
ఆమె వద్ద నుంచి ప్రేమ వాక్యాలు వాంఛించి అన్నమాటలి.
“అలా అనకండి నాకు చాలా బాధ కలుగుతుందని తెలుసుకదా?” అంది తను చివాలున తలయెత్తి నా నోటి మీద చెయ్యి పెట్టి.
‘‘అయితే చెప్పు నీ కిష్టమేనా?” అన్నాను తన చెయ్యి తీసి నా హృద‌యం మీదకు చేర్చుగుని.
‘‘మరి సుశీ మాటేమిటి?’’ అంది.
“యశో సుశీ మధ్య ఏమీ వైరుధ్యం లేదని ఈనాటికి గ్రహించగలిగేనుయశో. దీనివల్ల సుశీ కేమీ అన్యాయంజరుగదు. ఇతరులను దుఃఖ పెట్టడం ఆమె ఆత్మకి విరుద్ధం. పరలోకంనుంచి మనల్ని ఆశీర్వదిస్తుంది. ఈ జ్ఞానోదయంలో లఖియపాత్ర మిన్న. తను, సుశీ, మనల్ని ఆశీర్వదిస్తారు,” అని మనస్ఫూర్తిగా చెప్పాను.
యశో ముఖం పద్మంలా వికసించింది.
“అయితే, నా కోరిక తీరుస్తారా,” అంది గోముగా నా చెవి దగ్గరకు తన పెదవులు చేర్చి.
“ఏదైనా సరే,” అన్నాను తన తలను హత్తుకొంటూ.
...మెల్లగా చెవిలో చెప్పింది.
“ఆ నెరవేరుస్తాను, ఇంకొకటి కూడా తీరుస్తాను తెలుసా,” అన్నాను.
“ఏమిటది?” అంది తన తలను నాగుండెపై చేరుస్తూ.
నేనూ మెల్లిగా ఆమె చెవిలో చెప్పాను.
‘‘ఛా, వూరుకోండి,’’ అంది ముఖాన్ని తలగడలో దాచుకుంటూ.
"మళ్ళీ అలోచిన్చుగో, భార్యాభర్తల బాధ్యతంతా నునువ్వేభరించాల్సొస్తుంది," అన్నాను నవ్వుతూ.
“మీ భారాన్ని నేను మొదటిసారి వహించినప్పుడు మీరే తుంచేసి వెళ్లిపోయారు. అదృష్టవశాత్తు మళ్లీ నావద్దకు వచ్చారు. ఆ తర్వాత తప్పుడు మాటలు విని మిమ్మల్ని వదులుకోవడానికి సిద్దపడ్డాను. సమయానికి లఖియా పూనుకుని మిమ్మల్ని నాచేతి కప్పగించి ఇదే విలువకట్టలేని ధనమని. అదే రాత్రి బండిలో నేనూ అనుకున్నాను. ఇక ఈయనను ఎన్నటికీ వదిలిపెట్టను. సర్వకాలాల్లోనూ నా సర్వస్వం బాదల్ బాబూ. అలాగే ఈనాడు మీకు నేను వాగ్దానం చేస్తున్నాను. భవిష్యత్తులో కూడా ఎక్కువ భారం నేనే వహిస్తాను’’ అంది నా గుండెలను తన చేతులతో చుట్టుకుని.
‘‘చిన్నతనంలో నాకు భగవంతునిమీద అమితమైన ప్రేమ వుండేది అమ్మీ. సుశీ మరణం దాని కొక గొడ్డలి పెట్టు అయింది. ఆ తర్వాత లఖియా కష్టాలుచూసి అది పూర్తిగా నశించింది. కాని భగవంతుడేవుంటే నిన్ను రక్షిస్తాడు అమ్మీ. నిన్ను ఎప్పుడూ కాపాడుతాడు. అలాకాకపోతే ఇక దేనినీ నమ్మను నేను,’’ అన్నాను.
"అవును, నాదేవుడు ఇక నన్ను నా భర్త రూపంలో కాపాడుతాడు,” అంది.
"అంటే, నీ భారమంతా నా మీదకు తరలిస్తావన్నమాట,” అన్నాను.
"అది భర్తగా మీధర్మనిర్వహణకు నేనిచ్చిన అవకాశం అనుకోండి," అంది నవ్వుతూ.
“అదీ సబబే. ఇంతకాలం నీవు నా బరువు మోసి మోసి అలసిపొయావుగా,” అన్నాను
"మళ్ళీ అదే పాతపాట. ఏదైనా కొత్త మాట చెప్పండి," అంది నవ్వుతూ.
"ఏదేమైనా నీ ప్రేమతో, రష్యన్ రచయిత ఇవాన్ టర్గెనెవ్ మాటలు నిజమనిపించావు," అన్నాను.
"అదేమిటో సెలవియ్యండి స్వామీ, ఇదేదో బాగుండే, అప్పుడప్పుడు మిమ్ములను స్వామీ అనిపిలుస్తాను," అంది ఆహ్లాదంగా.
"మనసుకు నచ్చిన వ్యక్తిని పొందగల అవకాశానుసారం ప్రేమ పెరుగుతుందని ఫ్రెంచ్ రచయిత ఎమిలి జోలా అంటే, పొందుతో సంబంధం లేని అనురాగమే ప్రేమ అన్నాడు టర్గెనెవ్," అన్నాను.
"అవి ప్రేమకి బొమ్మా బొరుసులనవచ్చు, కాదా?" అంది నా కళ్ళల్లోకి చూస్తూ.
"మన బొమ్మ నా ముద్దుగుమ్మ అంటాను, కావా," అంటూ తనని గట్టిగా హత్తుకున్నాను.
గువ్వపిట్టలా నా వళ్ళో వదిగిన యశో స్పర్శలో నా ప్రేమ అక్షరాలా కొత్త మలుపు తిరగగా, ఆమర్నాడు ఉదయం దైవసన్నిధిలో నా అమ్మీ నా అర్ధాంగయింది. అప్పుడు తను పొందిన సంతృప్తి నేను నా జీవితంలో ఎప్పుడూ, ఎవరిలోనూ చూడలేదు.
"దైవ కృప వలన మీ యశోరాజ్యం నా యశోరామం అయింది," అంది సంతోషంతో నిండిన మొహంతో.
అదే మధ్యాహ్నన్నం, మా ‘తొలిరేయి' అనుభూతిలో మేము పొందిన ఆనందం నాకు తగిన గుణపాఠం - నా మూర్ఖత్వం మా ప్రేమానుబంధాన్ని ఎంత వ్యర్ధం చేసిందో అర్ధమయింది.
నేనామాటే అంటే,
"మరెందుకాలస్యం?" అని యశో పునారలింగనంలో మా పెదవులు కలిపింది.
అలా రోజులు దొర్లిపోతుంటే, జీవిత పరమార్ధం అర్ధాంగి ప్రేమానుభవం అనిపిస్తూంది.
చాప్టర్ 40
బహుశా ప్రేమపాశంలో చిక్కని జీవితముండదు, ఒకవేళ అరుదుగా ఉండుంటే, దాన్ని జీవితమనడం అనుచితమేమో. సాధారణంగా ప్రతి వ్యక్తి ఎప్పుడో ఒకప్పుడు ఎవరినో ఒకరిని ప్రేమిస్తాడు(ప్రేమిస్తుంది), కాంక్షిస్తాడు(కాంక్షిస్తుంది ). కానీ వారిలో కొంత మంది అదృష్టవంతులు మాత్రమే తాము ప్రేమించిన వారిచేత ప్రేమించబడుతారు, అయినా ప్రేమాత్రాసులో ఏ ప్రేమ జంటా సమపాళ్లలో తూగలేదు. వారిలో ఒకరు ఎక్కువ ప్రేమిస్తారు వేరొకరు ఎక్కువగా ప్రేమించబడుతారు, కానీ, ప్రేమకు బదులుగా నిర్లక్ష్యం లభించడం దురదృష్టకరం, అది భరించటం దుర్లభం. ఆరేళ్లపాటు తాను నరకయాతన అనుభవిస్తూ నాకు ప్రేమామృతాన్నితినిపించిన యశో మానవమాత్రురాలు కాదు, కేవలం దైవస్వరూపిణి. తెలిసి చేసినా తెలియక చేసినా, తనకా దుస్తితి కల్గించిన నేను నిస్సంకోచంగా దానవ సంభూతుడనే. వీటికన్నా దుర్భరమయినది, తనను ప్రేమించనివానిని ప్రేమించడం. ఆ బాధ సరళ అనుభవసిస్తోంది, దురదృష్టవశాత్తూ, దానికి కూడా నేనే కారకుడను.
ఈ మూడు కోవల్లొ దేనికోదానికి చెందని వారు చాలా అరుదుగా ఉంటారు. ఉదాహరణకి లఖియా; తనను నిర్లక్షించిన భర్త మరణానికి ముందు రెండు రోజులు ఆమె అతనిని ప్రేమించినంతగా బహుశా ఈ భువిలో ఎవరూ ఎవరినీ ప్రేమించి వుండకపోవచ్చు. అప్పుడు ఆమె అతనికి చేసిన సేవ దేవతలకే సాధ్యం అయ్యుండక పోవచ్చు. బహుశా ఆమె అతని స్వస్థతకు భగవంతుని ప్రార్థించినంతగా ఇంకెవరూ ప్రార్థించి ఉండేవారు కాదేమో. ఆవిధంగా అర్దాంగి ప్రేమంటే ఏమిటో ఆ అభాగ్యుడికి ఆమె చూపించింది. అంతవరకూ ఆమె అతనికి తన శారీరిక సౌందర్యము మాత్రమే సమర్పించగలిగింది కానీ ఆ రెండు రోజులూ దాని అవసరం అతగాడికి లేకపోయింది. ఎన్నిపాపాలు చేసినా అతడు అదృష్ట‌వంతుడు. అందుకే ఆమె సాంగత్యం ఆవ్యర్ద జీవికి లభించింది. .
భగవంతుడు సృష్టించిన ప్రతిదానికి ఏదో ఒక తాత్పర్యం వుంటుంది. అలాగే మానవ శరీరంలోని ప్రతి అవయవానికి ఏదో ఒక కర్తవ్యముంటుంది. అయితే ఆశృవుల మాటేమిటి? కన్నీరుకి కొరత లేదు. నేత్రాల్లోంచి అది అక్షయంలా వూరుతుంది. అసహాయుడికి అదే గత్యంతరం. ఆత్మకి అదే అంతరార్దం. మనమంతా ఏడుస్తూ పుడతాము. శైశవములో శారీరక కష్టాల్ని, వాంఛల్ని ఏడుపు ద్వారా వెల్లడిస్తాము, జ్ఞానంవచ్చాక మానసిక బాధల్ని ఏకాంతంలో కన్నీటితో లేక ఆప్తుల ఆలింగనంలో వ్యక్తపరుస్తాము.
మన ప్రేమపాత్రులు మనల్ని వదిలిపోయినప్పుడు మనం వారికి నిరాక్షేపణగా అశ్రుతర్పణం చెయ్యవచ్చు. కన్నీరు బలహీనతకు నిదర్శనమని, ధైర్యానికి బద్ధవిరుద్ధమని చాలామంది అనుకుంటారు,ఎందుచేత? మానవునికి ఆ గత్యం లేకపోతే అది ఎందుకిచ్చాడు ఆ అంతర్యామి! న్యాయానికి బలిపశువయిన వ్యక్తి చెంప కన్నీరు వ్యధావేదనయితే వాని గొంతుక పగులు అరణ్యరోదనే. కాకపోయినా, అతని కొరకు సమస్త మానవ నేత్రాల్లోంచి అశ్రుప్రవాహం జనించినా అతనికి ఒరిగేదేమిటి? అన్నింటిలాగే అది కూడా చివరకు సప్త సముద్రాల్లో కలసిపోతుంది. అయితే స్వలాభమే జీవితంలో పరమావధియా? అదికాక మానవ జీవనానికి వేరే దృక్పథమేలేదా? జీవితంలోని ప్రతి దానినీ లాభనష్టాల దృష్టితో చూడాలంటే నేను ఒప్పుకోను. నా ఆవేశానికి మీరు నన్ను క్షమించాలి.
కొంత మంది వ్యక్తులకి ప్రాపంచక సుఖాలు అందుబాటులో వుంటాయి. కాని వారు దేని కోసమో అస్పష్టంగా అన్వేషిస్తారు. అశాంతితో దేనినో కాంక్షిస్తారు. అది వారి చేతికెప్పుడూ ఆమడదూరంలో వుంటూ వారి అరచేతి దరిచేరదు. తోటి మానవుల నుంచి వారికి లభించేది ఒకేఒక పెదవి విరుపు మాట - నిలకడలేదు. దీనికి సరళ వ్యక్తిత్వం అద్దంపడుతుంది. తన తృష్ణ తీర్చగల వ్యక్తికోసం అర్రులు చాచింది. ఆ తృష్ణ ఏమిటో నాకు ఎప్పుడూ తెలియదు. ఒక సారి చెప్తానంటే భయంతో ‘‘వద్దు వద్దు సరళా’’అన్నాను. ఆమెకది చివరకు ఎండమావిగానే మిగిలిపోయింది. ‘‘మనస్సులో నాకు అన్యాయం చెయ్యకండి రామంబాబూ’’ అని రైలు కదలబోయే సమయంలో సరళ నన్ను అర్ధించింది. నిజంగానే ఈమెకు నేను అన్యాయం చేశాను. బహుశా మొన్నటి మాముద్దు ఆమె జీవితానికి కొంత ఉపశమనం కల్గించవచ్చునేమో. అయినా నా కర్ధం కానిదేమంటే, మనిషికి నిలకడ ఎందుకుండాలి? యంత్రంలా నడిచే ఈ మానవ జీవితంలో దీని అవసరం ఏమిటి? అడుగడుగునా ప్రశ్నలే ఎదురయ్యే ఈ పయనంలో ప్రశాంతతకు, ప్రవేశనార్హత ఎక్కడిది?
చెప్పాల్సిన వృత్తాంత‌మంతా చెప్పేశాను. ఇది కథా, కల్పన కాదు గనుక దీనికి అంతం లేదు. ముచ్చటగా ముగింపైనా లేదు. అందరూ చివరికి మట్టిలో కలిసిన విషాద నాటకం కాదు. ఇన్నాళ్లు గడిచిపోయిన తర్వాత జీవితంలో నువ్వు తెలుసుకున్నదేమని ప్రశ్నిస్తే కాసేపు తడుముకుంటాను. ఎందుకంటే స్వతహాగా నాకు ఏమి చేతకాదని సుశీ అనేది. యశో అంటుంది. నా భారమంతా వీరు, ముఖ్యంగా యశో మోశారు కనుక వీరి మాటలకు విలువ ఇవ్వాలి. అయినా చివరకు జీవితసమరంలో ఎవరి యుద్దాల్ని వారే నడుపుకోవాలి. కొంతమందినుంచి సానుభూతి ఆశించవచ్చు. అప్పుడప్పుడు ఎవరిదైనా ప్రేమ లభిస్తే స్వీకరించవచ్చు. అయినా చివరికి ఎవరి జీవన సారధ్యం వారే చేసుకోవాలి. కొన్నిసందర్భాలలో విజయం లభిస్తుంది కొన్నివిషయాలలో ఓటమి అంగీకరించాలి. మానవుడు గెలుపు ఓటములనే జీవన త్రాసులో తూచవలసింది ఫలితం కాదు, ప్రవర్తన మాత్రమే. అదే పరిపూర్ణ జీవిత పరిగణన.
(మరణ సమయంలో ప్రతి వ్యక్తి ఒంటరిగానే వుంటాడు. మనతో మనము ఎవరినీ తీసుకుపోలేము. జీవితంలో తటస్థపడ్డ వారందరికీ ఎప్పుడో ఒకప్పుడు వీడ్కోలు చెప్పాలి. పాఠకునికి వీడ్కోలు చెప్పాల్సిన సమయం ఇప్పుడు ఆసన్నమైంది. చెయ్యి పట్టుకుని గత జీవితాన్ని పర్యావలోకించాను. జీవిత పుటలోని ఆఖరి ప్రకరణం ఇంకా ముగియలేదు. అయినా మీకు సెలవు చెప్పాలి.)
